Như các bạn đã biết, Tứ Hóa phái có nhiều chi lưu, trong số đó Khâm Thiên môn là một môn phái quan trọng nhất, nên chúng tôi dành riêng chương này để tìm hiểu một số khái niệm về tứ hóa phi tinh của phái Đẩu Số này. So với những điều chúng tôi đã trình bày ở trên (phần lớn là căn cứ theo kiến giải của Hứa Diệu Hỗn và Quách Thụy Nguyên), về quan niệm là đại đồng tiểu dị, những vẫn chép ra đây để bạn đọc tham khảo.

Phương pháp Đẩu Số của Tam Hợp phái nói chung, đều lấy tính của sao làm điểm quan trọng để luận đoán mệnh, tuy có dùng tứ hóa nhưng chỉ luận đến tượng của tứ hóa [năm sinh, đại vận và lưu niên] mà thôi; còn phương pháp Đẩu Số của Tứ Hóa phái nói chung, Khâm Thiên môn nói riêng, lại lấy tứ hóa làm dụng thần, tứ hóa là điểm quan trọng dùng để luận đoán mệnh, lúc vận dụng xét cả ba phương diện “bản dịch”, “giao dịch”, “biến dịch”, gọi là “phi cung hóa tượng”, để luận đoán cát hung họa phúc.

Trước tiên phải thuyết minh một điều, Đẩu Số là một học thuyết liên quan đến Dịch lí Hà Lạc, “dịch” tức là nhật nguyệt, âm dương; do “cô dương bất sinh, cô âm bất trưởng", nên âm dương hòa hợp thì số sinh ra, cũng tức là thái cực sinh lưỡng nghi, lưỡng nghi chính là một âm một dương, có âm dương hoặc thành cặp thì có đối đãi, có cát hung, có số vậy.

Tứ hóa là Lộc, Quyền, Khoa, Kị, có nguồn gốc từ Hà Đồ, “dịch” hóa tam tài, tam tài cai quản việc của người và hiển thị cát hung. Khâm Thiên môn chú trọng cái “dụng" của Lộc, Kị, cũng là cái "dụng” của âm dương; còn Quyền, Khoa chỉ là quá trình! Có Lộc chưa chắc đã thật cát, gặp Kị chưa chắc đã thật hung, có lúc Hóa Lộc còn hung hơn Hóa Kị.

Người xưa quan niệm, vạn vật trong vũ trụ đều có tượng, vật có vật tượng, người có nhân tượng, vuông và tròn, thô và tinh, cong và thẳng, cao và lùn, mập và gầy, v.v... gọi là “hình tượng". Mệnh lí vận dụng cũng có tượng; tượng của mệnh lí được thể hiện bằng các khái niệm như: thể dụng, sinh khắc, hợp xung, chế hóa, nhập xuất,v.v... thảy đều là các hình thái của “hóa tượng". Theo Khâm Thiên môn, hiện tượng tứ hóa phi tinh Lộc, Quyền, Khoa, Kị nhập cung...gọi là “thùy tượng”.

Khâm Thiên môn mượn “thùy tượng" của tứ hóa phi tinh trong mệnh bàn, để luận đoán điềm tượng hay truy tìm dấu vết ngầm báo sự tình đã xảy ra, đang xảy ra, có thể xảy ra, hoặc dễ xảy ra, để làm căn cứ tham khảo lúc quyết định hành vi tiến thoái, nên theo hay tránh, nên chọn hay bỏ. Đây chính là đạo của Tử Vi Đẩu Số.

Về nguyên tắc luận đoán tứ hóa phi tinh, tuy là cho rằng Lộc là “thiện” (lành), Quyền là “biến” (thay đổi), Khoa là “an” (yên), Kị là “cữu” (lỗi lầm). Nhưng không phải hễ thấy Lộc là mừng, gặp Kị thì sợ. Bởi vì “thùy tượng” có thể “dịch” (biến đổi). “Dịch” có “tam dịch”, trong Dịch học là “bất dịch”, “giao dịch”, và “biến dịch"; trong phi tinh tứ hóa, “tam dịch” là “bản dịch”, “giao dịch”, và “biến dịch”. Theo Khâm thiên môn, sự giao thoa và tác động lẫn nhau của“tam dịch", chính là động thái phi cung hóa tượng. 

Theo quan niệm của Khâm thiên môn , tối đa chỉ có Song Kị, Song Lộc, chớ không có Tam Lộc (Kị), hay Tứ Lộc (Kị), nguyên nhân là vì thành cặp thì có đối đãi, có cát hung.

Như đã biết, “Kị” là “kỉ tâm” (cái tâm của mình) chủ về “mắc nợ", tình trạng bối rối, khó xử, trì trệ, dính vào, không thuận lợi, cho nên bất kể “Kị nhập cung” hay “Kị xung cung” đều chủ về hung, không phân biệt là “Đơn Kị" hay “Song Kị”; “Song Kị" chỉ biểu thị tình hình xấu nặng thêm; còn về phương diện “Hóa Lộc”, đều nói từ “Song Lộc" trở lên là nặng, nặng thì phá Lộc; chỉ có phi Hóa Lộc hậu thiên nhập cùng một cung, gọi là “Song Lộc tính cung” 雙祿併宫, mới là tượng cát. Ngoài ra, hậu thiên Hóa Lộc và Hóa Lộc [năm sinh] gặp nhau gọi là “trùng điệp xuất Lộc”, là ý tượng: hao tổn, nhưng cũng phải xem nhập cung nào mà định, chớ không phải tứ hóa phi cung gặp tứ hóa [năm sinh] thì toàn bộ đều gọi là “trùng điệp xuất Lộc".

Lúc tứ hóa ở cùng một cung hoặc chiếu nhau ở đối cung, còn phân biệt là tứ hóa tiên thiên hay tứ hóa tiên hậu thiên đồng cung hoặc chiếu nhau, phải xem chúng nhập cung nào mà luận. Nếu lại thêm tự hóa thì càng phức tạp hơn, vấn đề này sẽ chúng ta sẽ tìm hiểu sau.

Như đã thuật ở trên, Khâm thiên môn tối đa chỉ có “Song Kị", “Song Lộc”, mà không có Tam Lộc (Kị), hay Tứ Lộc (Kị), không có tứ hóa năm sinh, đại vận, lưu niên đồng thời phi hóa trong hành hạn hậu thiên, vì như vậy sẽ dẫn đến tình trạng Lộc, Quyền, Khoa,Kị ùn ùn xuất hiện, rất rối loạn.

Về nguyên tắc, cần biết rằng, chỉ cần Lộc, Quyền, Khoa, Kị nhập cung, sẽ sản sinh ảnh hưởng đối với cung này, vốn không cần suy tính đến vấn đề tứ hóa cùng một sao hay không cùng một sao, lí do là vì, một cung cũng giống như một gian nhà, nếu gian nhà này phát hỏa, không chỉ đốt cháy A mà không đốt cháy B, mọi người đều sẽ gặp nạn.

Các cung của Đẩu Số đều luận âm dương, bản cung và đối cung. Lấy Hóa Kị để nói, cung có Kị nhập đương nhiên sẽ xảy ra tình trạng bối rối, khó xử, không thuận lợi; nhưng nó còn xung đối cung, xung thì hung hơn so với Kị nhập; cho nên “Song Kị” đồng cung đương nhiên là không tốt, đối cung bị xung càng hung nặng hơn. Còn vấn đề Kị ở hai cung chiếu nhau, thông thường, Kị chỉ luận "xung”; Lộc, Quyền, Khoa mới luận “chiếu”; vì vậy Kị ở hai cung chiếu nhau, trên thực tế đó là “xung lẫn nhau”, tức là “Hỗ Xung Kị”, đây là tượng “lưỡng bại câu thương”.

Tứ tượng trong Khâm Thiên môn:

Theo Khâm Thiên môn, “tượng" trong Tử Vi Đẩu Số tức là hiện tượng. Nguyên do của hiện tượng phát xuất từ khí hóa của vũ trụ. Bản thể nhất nguyên có hiện tượng của nó; nếu khí nhất nguyên gọi là “thái cực”, thì hiện tượng gọi là “lưỡng nghi", cái “lưỡng nghi” này tồn tại đồng thời trong thái cực, không phân biệt trước sau. Cho nên trong Khâm Thiên môn, về phương cách vận dụng, gọi là "vãng lai” (往來 qua lại); nói về cung, là luận bản cung và đối cung hợp nhất; nói về tính và tình của sao, là luận về sự ảnh hưởng lẫn nhau giữa đồng cung và đối cung; nói về “tượng”, là nói “tọa”, “chiếu” hay “xung”. Còn lưỡng nghi tức là âm dương, ắt sẽ có “đầy và trống (盈虚 doanh hư) và “tiêu mất và sinh trưởng” (消 長 tiêu trưởng). Vì vậy Chu dịch đại truyện nói: “Dịch hữu thái cực thị sinh lưỡng nghi, lưỡng nghi sinh tứ tượng..." Tứ tượng chia thành hai nhóm đối nhau, đó là lão dương, lão âm, thiếu dương, thiếu âm. Cùng một lí, trong Khâm Thiên môn gọi là “tứ hóa tượng”, gọi tắt “tứ hóa”, chia ra Hóa Lộc và Hóa Kị là âm và dương đối lập nhau; còn Hóa Quyền và Hóa Khoa là âm và dương tác động lẫn nhau.

Cương lĩnh quan trọng trong việc nghiên cứu tứ hóa tượng:

(1) “Tượng” chia ra ba lãnh vực là người, sự việc, và vật để giải đoán.

(2) “Tượng” dựa vào cung để thành lập, cung và tượng hợp nhất; cần phải biết tượng từ đâu đến để luận giải.

(3) Nguyên tắc luận đoán tứ hóa [năm sinh] như điều (2), nhưng cần phải phối hợp với tính và tình của sao, do tượng của tứ hóa [năm sinh] là thuộc “thể”, tính chất của nó bất biến.

(4) Lấy kết cấu tổ hợp để phân tách thuyết “Tam tượng nhất vật” (một vật mà ba tượng), “Tứ tượng nhất nguyên luận”, để biết cách cục của nó, và để luận đoán nguyên nhân, các nhân tố tác động và kết quả.

Tượng cơ bản của tứ hóa phi tinh:

(1) Hóa Lộc:

Là mở đầu cho mọi duyên khởi của vũ trụ vạn hữu. Giống như sinh mệnh ở trong chuỗi duyên khởi vô tận, nó tượng trưng cho sự bắt đầu cái mới, ví dụ như người có nhận thức mới, tri thức mới, sự nghiệp mới, nhưng sinh mệnh trong dòng chảy của thời gian, vạn sự vạn vật không ngừng đổi mới, cho nên duyên khởi của Hóa Lộc giống như triển vọng mới, để trông cậy hoặc chờ đợi, tương đương với hạt giống của hi vọng, bất luận đó là người, là việc, hay là vật. Do đó luận Hóa Lộc ở người, là khởi điểm của chữ “duyên”, Lộc tọa cung nào thì cung đó chính là nơi duyên tụ.

Ví dụ như:

(1) Hóa Lộc [năm sinh] ở cung thiên di, nơi có duyên tụ tài lộc là cung thiên di, tức là “mạng phát đạt ở đất khách”, tham chiếu phối hợp với tính và tình của sao để biết tài lộc thuộc loại nào. Nói cách khác, Hóa Lộc chiếu cung mệnh, là ý tượng: tự lập, tự tìm mà được nhiều phúc, hoặc phúc trời ban.

(2) Tham Lang Hóa Lộc [năm sinh] ở cung mệnh, nơi có duyên tụ là cung mệnh, luận về người là nhờ có duyên với người chung quanh mà được tài lộc, cũng chủ về tự lập; cần phải phát huy đặc tính tài hoa của Tham Lang, như nghệ thuật, thủ công mĩ nghệ hoặc thuật số mà đắc tài lộc; nhưng Tham Lang là sao có thể tạo phúc mà cũng có thể gây họa, nếu lòng tham dục quá nặng hoặc quá ư lạm dụng đào hoa, thì đây là sao gây họa tọa cung mệnh, làm tổn phúc trạch và tuổi thọ.

(3) Phá Quân Hóa Lộc [năm sinh] ở cung quan lộc, chỗ có duyên tụ là cung quan lộc, sự nghiệp là trọng tâm, được tài lộc nhờ bận rộn; nhưng Phá Quân chủ về “thiên tài” (tức tiền thu nhập không thường xuyên), tiền thưởng, hoặc tiền lưu động, cho nên có thể làm những nghề nghiệp liên quan đến cổ phiếu, môi giới, xổ số,cá cược...

Tóm lại, Hóa Lộc:

- Nói về người là: duyên phận, phúc lộc, thông minh. Chủ về có duyên với người, tươi cười, thông minh, khá lười biếng, thích nhàn rỗi, ưa hưởng lạc.

- Nói về việc (sự tình) là: thuận lợi, tốt, có phát triển, viên mãn.

- Nói về vật là: tiền bạc, vật tốt đẹp, vật có giá. Chủ về đầu tư, nhu cầu thuộc về phương diện thực chất; thu được lợi ích.

- Nói về số lượng là: nhiều.

(2) Hóa Quyền:

Hóa Quyền biểu thị tinh thần tự lập, tinh thần trách nhiệm, tính bền bỉ không chịu khuất phục hoàn cảnh, đối với chuyện gì cũng không muốn mượn tay người khác, có năng lực ứng biển, gánh vác trách nhiệm đến cùng. Cho nên muốn có điều gì đó một cách thực chất, cũng cần phải trả một giá tương đương mới có được; có hiện tượng “không chịu mài dũa thì không thành vật hữu dụng”. Đúng là ông Trời đối đãi với người có Hóa Quyền ở cung mệnh quá bất công, có người chịu không nổi phải cất tiếng than oán, mà “Tôi đối đãi người ta như thế nào, mà người ta đối đãi tôi thế này? Thật không công bình!” Nhưng chỗ không công bình này phải đi tìm cung có Hóa Khoa hoặc Hóa Lộc [năm sinh] để làm điểm quân bình. Do đó, Hóa Quyền ngầm có tính cô độc, hành động một mình, có một số nhà văn, nhà khoa học, nhà sinh vật học, triết gia, v.v... nhờ tính cô độc mà bản thân thành tựu.

Tóm lại, Hóa Quyền:

- Nói về người là: giỏi giang, tài hoa, phách lối, thích ra oai, tranh chấp, rất chủ quan, ưa nắm quyền, ưa tranh luận, tranh biện, tranh chấp, can dự, can thiệp, không chịu ở yên, trọng sĩ diện, hấp tấp nóng vội, nghĩ là làm liền, có xung lực, làm theo chủ trương của mình, tự phụ, không ưa bị người khác chỉ huy, điều khiển hay quản thúc, tinh thần phản kháng khá mạnh, có tinh thần trách nhiệm.

- Nói về việc (sự tình) là: có lực xung kích, sáng lập cơ nghiệp, vất vả, tài hoa, tài cán, gây ra thương tổn, động tác, khẳng định phải làm cho bằng được.

- Nói về vật là: chủ về lớn, hay thay đổi, thuộc về phương diện vật chất.

- Nói về số lượng là: tăng thêm.

(3) Hóa Khoa:

Là sự nối tiếp kéo dài mọi nhân duyên trong vũ trụ vạn hữu; khác với Hóa Lộc, Hóa Lộc là chủ về triển vọng mới, còn Hóa Khoa chủ về sự quay lại của cái cũ. “Lộc, Khoa” là tượng của vũ trụ khí hóa, tượng trưng cho sự sinh sôi không ngừng. Vì vậy, đặc trưng của Khoa là người quen biết cũ, nhớ quá khứ (bao gồm người, sự việc, vật, cảnh), lặp lại, lần thứ hai..., truy cứu chuyện cũ tức là nhớ nhung, không buông bỏ được phiền não trong lòng, và có tâm sự thầm kín khó thổ lộ. Cho nên nói về người, là tình cảm rất nhớ chuyện trong quá khứ, cũng tượng trưng cho người che chở hoặc phúc ấm của người. Luận về vật, ngoại trừ đại biểu cho công việc, trí tuệ lập kế hoạch, hoặc hành vi kiếm tiền, còn chủ về tính thích đồ cổ, di tích văn vật... nói cách khác là, đặc biệt yêu thích đồ cổ. Luận về sự việc, có khuynh hướng về trí tuệ, văn bút, tài hoa, thích học thức, chuyên môn, nghiên cứu, tốt nhất là thói quen “ôn cố tri tân”, tức là bản năng học lại cái cũ để đột phá.

Tóm lại, Hóa Khoa:

- Nói về người là: quý nhân, văn nhã, điềm tĩnh, phong độ, trọng sĩ diện, không tính toán so bì, hòa đồng, vui vẻ, không gấp gáp cũng không chậm chạp.

- Nói về việc (sự tình) là: đôn định, trợ lí, công tác kế hoạch, hành động có tính kế hoạch, tích lũy, cất giữ, học thuật, lí luận, trí tuệ, quý nhân, lao tâm, giải nguy, có tác dụng phùng hung hóa cát.

- Nói về vật: thương hiệu nổi tiếng, đẹp nhã, thực dụng, có phẩm chất, thuộc về phương diện tinh thần.

- Nói về số lượng là: trung bình.

(4) Hóa Kị:

Là chung điểm của mọi nhân duyên trong vũ trụ vạn hữu, tương đương với một sự kết thúc, nhưng nói “kết thúc” ở đây không có nghĩa là vạn vật hoàn toàn chấm dứt, mà đây là cơ biến số của vạn hữu vạn tượng (Hóa Quyền là tự biến số, Hóa Kị là cơ biến số), là tác dụng sinh sinh Hóa, là nguyên lí vật hóa. Cho nên nếu Hóa Kị là một loại quả báo, ắt nó phải trải qua quá trình Lộc, Quyền, Khoa mà sinh ra cái “quả phải có"; tương đương với chung điểm của một loại khí tự nhiên lưu chuyển, giống như trải qua xuân, hạ, thu mà có đông, đây là “quả” của một hệ tuần hoàn. Do đó Hóa Kị là quả báo tương ứng của người, sự việc, và vật mà; cho nên bất luận là chiếm hữu thứ hữu hình hay ôm giữ thứ vô hình, cũng đều có sự biến hóa đồng dạng, ý nói bản năng của Hóa Kị là cơ biến số, trong đó bao gồm có “cơ” hoặc không có “cơ”; nói rõ hơn, tức là sau khi duyên kết thúc, là có sinh cơ để chuyển tiếp, hoặc không có sinh cơ để chuyển tiếp. Nếu thuộc trường hợp có sinh cơ để chuyển tiếp (cuộc đời có cơ hội chuyển biến), tức sự kết thúc chỉ xảy ra trong nháy mắt, đồng thời lại ẩn chứa sinh cơ của một cuộc đời khác.

Tóm lại, Hóa Kị:

- Nói về người là: tâm địa không xấu, không xu phụ, nhiệt tình, thẳng tính, có hiếu, cố chấp, lập dị, ít nói (không thích nói năng, nhất là gặp sao thuộc âm thì càng ít nói), rất chấp trước hoặc nội tâm rất nóng nảy, nhưng không biểu lộ ra ngoài, thuộc mẫu người “ta đi đường ta”.

- Nói về việc (sự tình) là: vô duyên, mắc nợ, không thuận lợi, trở ngại, đình đốn, không thực hiện được, xảy ra thay đổi, thương tổn, tổn thất, phá sản, sập tiệm, không thuận lợi, không như ý, không chịu ở yên, bất mãn với hiện trạng, chi nhiều hơn thu, tiêu hao, vay mượn, tiểu nhân, thị phi, lao lực, lao tâm mà còn phí sức, điều chuyển, hiếu động, tai ách, thuộc phương diện vật chất và thực tế.

- Nói về vật là: đồ cũ, vật xấu tệ.

- Nói về số lượng là: ít.

Theo: Trung Châu Tử Vi Đẩu Số